Het kan u bijna niet ontgaan zijn. Zaterdag 9 Maart droegen de Vrienden van de Grote Kerk een prachtige replica van de panelen van het St. Elisabethsvloed-altaarstuk over aan het bestuur van de Grote Kerk.

Feestelijke bijeenkomst

Een groot aantal belangstellenden woonde de feestelijke overdracht bij. In de banken van het middenschip van de kerk gezeten, luisterde men geboeid naar een lezing van Paul Visser. Visser, emeritus-hoogleraar aan de Technische Universiteit Delft, deed baanbrekende ontdekkingen rondom de St. Elisabethsvloed. De St. Elisabethsvloed ging de geschiedenis in als een ramp die vele dodelijke slachtoffers maakte en verantwoordelijk was voor het plotselinge ontstaan van de Biesbosch.
Visser nuanceerde de geschiedenis echter in zijn lezing, waarin hij, met hulp van een model dat het verloop van de vloed nabootste, liet zien dat het aantal doden niet rond de twee- of tienduizend lag, maar rond de honderd!

Ontstaan van de Biesbosch

Ook de Biesbosch, die in één nacht zou zijn ontstaan, bleek er tientallen jaren over te hebben gedaan om de Biesbosch te worden. Met zijn uitleg van het verloop van de St. Elisabethsvloed gaf de wetenschapper terloops ook een verklaring voor een aantal overeenkomende Zuid-Hollandse dialecten, die hij overtuigend nabootste, getuige het gelach dat in de kerk opsteeg.

Met Cor Ardesch, stadsorganist van Dordrecht, kwam de St. Elisabethsvloed muzikaal weer terug naar de Grote Kerk. Onder zijn improvisatie op het lied ‘Het water van de grote vloed’ rolden de golven uit het orgel de kerk in en werd de angst voor het water van bijna zeshonderd jaar geleden weer even voelbaar.

Hanneke van Asperen

Kunsthistorica Hanneke van Asperen, liet zien hoe datzelfde water in de context van het altaarstuk op de panelen werd verbeeld. Ze vertelde, net als Visser, dat de ramp in de loop van de geschiedenis groeide en weet deze groei aan de grote economische effecten die de ramp nadien had op de stad Dordrecht. De grote bekendheid van de panelen van het altaarstuk is, aldus van Asperen, te danken aan de grote plaats die deze traumatische gebeurtenis in ons stedelijk én nationaal geheugen innam. De kunsthistorica toonde het publiek in de kerkbanken hoe de afbeeldingen die de overstroming verbeeldden op de éne kant van de panelen samenhingen met de schilderingen op de andere kant van de panelen. Deze lieten het leven van de heilige Elisabeth, beschermvrouwe van de barmhartigheid, zien. De onbekende schilder bracht de barmhartigheid van de stad Dordrecht en de St. Elisabethsvloed met elkaar in verbinding, maar in de loop van de tijd werden de panelen van elkaar losgemaakt en ging ook de verbinding tussen die twee teloor. Van Asperen sprak haar waardering uit voor het feit dat met de komst van de replica, de panelen weer samen te zien zijn. En dat ook nog ín de Grote Kerk!

De overdracht

Na de vernieuwende lezingen, nodigde Frits Hiemstra met een glimlach de voorzitter van de Vrienden van de Grote Kerk en de voorzitter van de Kerkenraad uit om de overdracht te tekenen. De voorzitter van de Vrienden van de Grote Kerk, Arjan te Raa, bedankte iedereen die aan de totstandkoming van de panelen had meegewerkt en zette zijn handtekening onder het document. Hiermee werden de panelen onder luid applaus aan de voorzitter van de Kerkenraad, Joke van der Klooster-Halk, overgedragen.

Men haastte zich uit de kerkbank om de panelen, die aan het begin van de kooromgang hangen, te bezichtigen. Twee meisjes trokken het lintje dat de panelen nog gesloten hield voorzichtig los en onthulden daarmee de replica van de St. Elisabethsvloed-panelen. Na 450 zijn ze opnieuw weer te bekijken in de Grote Kerk van Dordrecht, de kerk waar ze ooit voor geschilderd werden!

beeldmateriaal

De Dordtse fotograaf Ilse de Deugd maakte foto’s tijdens deze bijeenkomst en stelde deze ter beschikking aan deze website.

RTV Dordrecht

RTV Dordrecht besteedde uitgebreid aandacht aan de overdracht. Een uitgebreide reportage was te zien in Dit Weekend in Dordt. Ook maakte de lokale omroep een kortere videoreportage te zien.
De video-verslagen vindt u hier.

Het kan u bijna niet ontgaan. In diverse media is aandacht besteed aan de plaatsing en overdracht van een replica van een altaarstuk met panelen van de Sint Elisabethsvloed. De originele buitenpanelen van het altaarstuk maken sinds het begin van de twintigste eeuw deel uit van de collectie van het Rijksmuseum.
Een replica is door de Vrienden van de Grote Kerk gefinancierd en wordt op 9 maart in een feestelijke bijeenkomst aan het kerkbestuur aangeboden.

RTV Dordrecht

Niet alleen de geschreven pers, zoals het Nederlands Dagblad en de Stem van Dordt, besteedde aandacht aan de plaatsing van de replica van de panelen, ook RTV Dordrecht maakte opnames in de Grote Kerk.
Het video-verslag vindt u hier.

In februari 2019 is een replica van een altaarstuk met panelen van de Sint Elisabethsvloed in de Grote Kerk geplaatst. De originele buitenpanelen van het altaarstuk maken deel uit van de collectie van het Rijksmuseum.
Op zaterdag 9 maart wordt de replica door de Vrienden van de Grote Kerk aan het kerkbestuur aangeboden.

St Elisabethvloed

In de nacht van 18 op 19 november 1421, de naamdag van de heilige Elisabeth, overstroomden grote delen van Holland. Vooral de omgeving van Dordrecht werd door deze ramp zwaar getroffen: vele dorpen gingen ten onder en vele mensen vonden de dood.
Ter herinnering aan de ramp van 1421 gaven de inwoners van het verdronken dorp Wieldrecht de opdracht een altaarstuk te vervaardigen.

De panelen

Op de buitenpanelen werd de ramp afgebeeld, links het veilige Dordrecht en met rechts de dijkdoorbraak. De panelen zijn tot 1572 in de Grote Kerk in Dordrecht te zien geweest. De panelen verhuisden na de reformatie, eerst naar de Sint Christoffeldoelen in Dordrecht en enkele jaren later naar het voormalige Augustijnenklooster. Daar bleven ze tot ze in 1801 verkocht werden. Het middenpaneel was inmiddels verdwenen.
In 1933 werden de panelen aangekocht door het Rijksmuseum.

Voordracht dijkdoorbraken & liefdadigheid na de vloed

Dr Paul Visser, als universitair hoofddocent verbonden aan de TU Delft, zal tijdens de overdracht een voordracht verzorgen over de St. Elisabethsvloed en de gevolgen voor de omgeving. De heer Visser heeft veel onderzoek gedaan naar dijkdoorbraken en stromingen.
Ook zal dr Hanneke van Asperen, als docent heuristiek verbonden aan de Radboud Universiteit, een voordracht houden. Zij zal de nadruk leggen op de sociaal-religieuze context van de panelen. Hierbij lijkt de rol van Dordrecht in de nasleep na de vloed van groot belang te zijn.

Het programma zal muzikaal omlijst worden door stadsorganist Cor Ardesch.

Praktische informatie

plaats	Grote Kerk
datum	9 maart 2019
tijd	14:00 uur
toegang	€ 2,00 (Vrienden van de Grote Kerk op vertoon lidmaatschapskaart: gratis)

Er is geen aanmelding vereist.

Hier ziet u enkele beelden van de installatie van de replica van het altaarstuk.