Ramen in Nood!
Herman van Duinen schreef een uitvoerig, lezenswaardig en ruim geïllustreerd artikel over de geschiedenis van de glas-in-loodramen van de Grote Kerk. Zijn verhaal onderbouwt de oproep de actie “Ramen in Nood” financieel te steunen!
Klik hier: geschiedenis ramen grote kerk
In middeleeuwse kerken was het gebruikelijk dat de ramen voorzien waren van gebrandschilderd glas met voorstellingen uit de bijbel en van levens van heiligen. Ook de Grote Kerk was vozen van zulke ramen. In de 16e en 17e eeuw werden deze ramen vervangen door glas-in-loodramen van blank glas. Dit kan gezien worden als een uitvloeisel van de reformatie.
In sommige kapellen werden op het glas sierranden met familiewapens geschilderd. Deze sierranden werden in 1795 verwijderd. In die tijd, tijdens de Bataafse Republiek, gold het adagium ‘vrijheid, gelijkheid en broederschap’, daar paste het gebruik van familiewapens niet bij.
In de collectie van het Dordrechts Museum bevinden zich enkele delen van deze ramen.
Nieuwe ramen
Bij de grote restauratie in het begin van de 20e eeuw werden alle vensters voorzien van natuurstenen traceringen en montants. Ook delen van de vensteromlijstingen en de onderdorpels moesten geheel worden vervangen.
Tevens werd al het glas-in-lood vernieuwd.
Tussen 1903 en 1905 werden de ramen van het koor gerestaureerd, vervolgens werd tot 1908 het Mariakoor afgewerkt. Alle vensters werden voorzien van gebrandschilderd glas.
In de hoge glaspanelen van de koorramen zijn tussen de montants gevarieerde geometrisch-abstracte patronen toegepast. De ramen zijn Vermoedelijk getekend op het architectenbureau van Cuypers en Veth, de restauratie architecten. Uit de rekeningen blijkt dat het glas-in-lood is vervaardigd door het firma J. Sabelis & Co. te Haarlem.
In de loop van de 20e en de 21e eeuw zijn een aantal ramen van de kerk vervangen door gebrandschilderde ramen.
Sommige van deze ramen verhalen over de geschiedenis van de kerk en Dordrecht, anderen dragen symbolische voorstellingen. Ook komen combinaties voor.
Hieronder wordt een korte beschrijving gegeven van deze ramen.
Stoopramen in de Meerdervoortkapel
In de Meerdervoortkapel werden in 1931 drie ramen geplaatst, aangeboden door de familie Stoop. De drie ramen vormen een drieluik, waarbij Christus centraal staat.
meer over de ramen in de Meerdervoortkapel
Links staat de geboorte (het leven) centraal, in het midden de kruisafname (de dood) en rechts de opstanding van Christus.
De ramen zijn in 1930/31 gemaakt door Herman Veldhuis van Atelier van Gebrand Glas ‘t Prinsenhof te Delft.
Stoopramen in de Jeruzalemskapel
De familie Stoop deed in 1907/1908 een schenking gedaan voor glas-in-loodramen. Op 30 oktober 1909 vond de overdracht van de drie ramen geplaatst in de Jeruzalemskapel. Ingrijpende geschiedenissen voor de stad Dordrecht zijn uitgebeeld op deze ramen.
meer over de ramen in de Jeruzalemskapel
Links wordt de Elisabethsvloed afgebeeld, de overstromingen na een zware noordwesterstorm die plaatsvond in 1421. De stadsbrand van 1457 wordt in het middelste raam afgebeeld.
Het derde raam toont de verrassing van Dordrecht. De stad Dordrecht was een speelbal van besturen die de ene keer Hoeks- waren en andere keer Kabeljauwsgezind waren. In 1480 was de stad weer onder een Hoeks bestuur gekomen, in april 1481 werd een verrassingsaanval uitgevoerd door de Kabeljauwers. Schepen werden beladen met wilgenhout, waarmee in feite een huurleger werd bedekt.
De ramen zijn gemaakt door Atelier van Gebrand Glas ‘t Prinsenhof te Delft. Glazenier Herman Veldhuis wordt genoemd als de maker.
Broereramen in de Sint Joriskapel
Door the Broere Charitable Foundation werden in 2006 ramen geschonken voor de Sint Joriskapel. De ramen hebben als thema de Dordtse gilden.
meer over de ramen in de Sint Joriskapel
Ontwerper Teun Hocks heeft met digitale foto’s een collage van voorwerpen gemaakt. De objecten verwijzen naar de Dordtse ambachtsgilden maar ook naar de hedendaagse wegwerpmaatschappij.
De ramen zijn vervaardigd in glasatelier Stef Hagemeier te Tilburg.
Het Vriesendorpraam in de Sint Pancraskapel
De familie Vriesendorp liet in 1914 de Sint Pancraskapel restaureren. Het aldaar geplaatste raam is een ontwerp van de vermaarde architect Dr. P.J.H. (Pierre) Cuypers. Cuypers sr ontwierp ook het hekwerk voor deze kapel.
meer over het raam in de Sint Pancraskapel
Pancratius (ook wel Pancras genoemd) onderging in het begin van de 4e eeuw de marteldood tijdens de vervolgingen onder keizer Diocletianus. Hij zou op dat moment pas veertien jaar geweest zijn. Hij werd terechtgesteld in het oude Rome aan de Via Aurelia.
Het raam werd in mei 1915 onthuld.
De ramen zijn vervaardigd door Atelier van Gebrand Glas ‘t Prinsenhof te Delft.
Het Overvoorderaam in de Sint Janskapel
Het raam in de Sint Janskapel is in 1931 geschonken door mevrouw J. Overvoorde-Gordon, ter nagedachtenis aan haar man, mr.dr. J.C. Overvoorde. Overvoorde was rond de eeuwwisseling stadsarchivaris van Dordrecht.
meer over het raam in de Sint Janskapel
Het raam is gewijd aan de Johannieterorde. Op het raam zijn de acht werken van barmhartigheid van de orde afgebeeld.
De ramen zijn vervaardigd door Herman Veldhuis van het Atelier van Gebrand Glas ‘t Prinsenhof te Delft.
Het Krafftraam in het Zuidertransept
De margarinefabrikant P.G. Krafft stelde geld ter beschikking voor een raam ter nagedachtenis aan zijn moeder, Catharina van Santen.
meer over het raam in het Zuidertransept
Het ontwerp van de Groningse kunstenaar Johan Dijkstra werd gekozen. Vijf historische momenten zijn verwerkt in dit raam, namelijk de bevrijding van Dordrecht (1572), het heilig avondmaal met Willem van Oranje (1574), de eerste Vrije Statenvergadering (1572), de Synode van Dordrecht (1618-1619) en de bijbelvertaling van 1637.
De kunstenaar vervaardigde zelf het raam.